Wýetnam ýekşenbe güni Hytaýyň Hanoýdaky ilçihanasynyň daşynda Hytaýa garşy nägilelik ýörişine Pekiniň Günorta Hytaý deňzinde nebit desgasynyň ýerleşdirilmegine garşy dartgynlylyga sebäp boldy we gapma-garşylyk gorkusyny döretdi.
Author'surduň awtoritar liderleri hökümete garşy demonstrantlary özüne çekip biler öýdüp, köpçülikleýin ýygnanyşyklara berk gözegçilik edýärler.Bu gezek olar Pekinde gahar-gazaplaryny hasaba almaga mümkinçilik döreden köpçüligiň gaharyny getiren ýaly boldular.
Ho Chi Minh City-de 1000-den gowrak adamyň gatnaşmagynda Hytaýa garşy beýleki protestler ýurduň beýleki ýerlerinde-de geçirildi.Ilkinji gezek döwlet habar beriş serişdeleri tarapyndan höwes bilen habar berildi.
Hökümet geçmişde Hytaýa garşy protestleri zor bilen dargadyp, liderlerini tussag etdi, olaryň köpüsi has uly syýasy azatlyklar we adam hukuklary ugrunda kampaniýa alyp barýar.
"Hytaýyň hereketleri bizar" -diýip, "Hakyky bol" atly plakatyny çap eden aklawçy Nguyen Suan Hien aýtdy.Imperializm XIX asyr. ”
"Hytaý halky gaharymyza düşünip biler ýaly geldik" -diýdi.Wýetnam hökümeti 1-nji maýda nebit desgasynyň ýerleşdirilmegine derrew nägilelik bildirdi we desgany goraýan 50-den gowrak hytaý gämisiniň töwereginden geçip bilmeýän flotiliýa iberdi.Wýetnam kenarýaka goragçysy, hytaý gämileriniň Wýetnam gämilerine suw toplaryny atyp, atýan wideosyny ýaýratdy.
1974-nji ýylda Hytaýyň ABŞ tarapyndan goldanýan Günorta Wýetnamdan Hytaýy basyp alan jedelli Paracel adalarynda soňky gapma-garşylyk dartgynlylygyň güýçlenmeginden gorky döretdi.Wýetnam adalaryň kontinental tekjesine we 200 deňiz aralygyndaky aýratyn ykdysady zona degişlidigini aýdýar.Hytaý bu sebitde we Günorta Hytaý deňziniň köp böleginde özygtyýarlylygy talap edýär - bu Pekini Filippinler we Malaýziýa ýaly beýleki talapçylar bilen gapma-garşylyga getirdi.
Sundayekşenbe güni geçirilen demonstrasiýa, Hytaý gämisiniň Wýetnamyň nebit gözleg gämisine alyp barýan seýsmiki gözleg kabellerini keseninden bäri iň ulusy boldy.Wýetnam birnäçe hepde bäri protestleri sanksiýalaşdyrdy, ýöne hökümete garşy pikirleriň forumyna öwrülensoň olary dargatdy.
Geçmişde protestleri beýan edýän journalistsurnalistler azar berilýärdi, kämahal ýenjilýärdi we demonstrantlar awtoulaglara birikdirilýärdi.
Sundayekşenbe güni Hytaýyň missiýasyndan ýoluň aňyrsyndaky seýilgähde başga bir waka boldy, şol ýerde polisiýa awtoulaglarynyň üstünde gürleýänler Hytaýyň hereketleriniň ýurduň özygtyýarlylygyny bozýandygyny öňe sürýär, döwlet telewideniýesi bu wakany ýazga alýar we erkekler şygarlary paýlaýarlar. Biz partiýa, hökümete we halk goşunyna doly ynanýarys "-diýdi.
Käbir demonstrantlaryň döwlet bilen aç-açan baglanyşygy bar bolsa, beýlekileriň köpüsi Hytaýyň hereketlerinden gaharly adaty wýetnamlylardy.Käbir aktiwistler, dissident toparlaryň onlaýn ýazgylaryna görä, bu çärä döwletiň gatnaşmagy ýa-da aç-açan sanksiýasy sebäpli daşlaşmagy saýlap aldylar, ýöne beýlekiler muny görkezdiler.Amerikanyň Birleşen Ştatlary Hytaýyň nebit desgasynyň ýerleşdirilmegini prowokatiw we peýdasyz diýip tankytlady.Sundayekşenbe güni geçiriljek sammitiň öňüsyrasynda şenbe güni Mýanmada ýygnanan 10 agzaly Günorta-Gündogar Aziýa ýurtlarynyň birleşiginiň daşary işler ministrleri alada bildirip, ähli taraplaryň saklanmagyny isledi.
Hytaýyň Daşary işler ministrliginiň metbugat sekretary Hua Çunying bu meseläniň ASEAN-a degişli däldigini we Pekiniň “bir ýa-da iki ýurduň Günorta deňiz meselesini Hytaý bilen ASEAN-yň arasyndaky umumy dostluga we hyzmatdaşlyga zyýan bermek synanyşygyna garşydygyny” aýtdy. döwlet tarapyndan dolandyrylýan Sinhua habar gullugy.
Iş wagty: 25-2022-nji fewral